Donorbloed is van essentieel belang voor de gezondheidszorg. Het wordt gebruikt voor verschillende medische doeleinden, van operaties tot de behandeling van bloedarmoede of andere aandoeningen. Maar hoe lang blijft dit bloed bruikbaar en wat gebeurt er met donorbloed als het niet wordt gebruikt? Dit zijn belangrijke vragen, aangezien de houdbaarheid van bloedproducten van invloed is op zowel de beschikbaarheid als de veiligheid voor patiënten die bloedtransfusies nodig hebben.
1. De Houdbaarheid van Donorbloed: Bloedcomponenten en Opslag

De houdbaarheid van donorbloed varieert, afhankelijk van het type bloedproduct en de wijze van opslag. Donorbloed wordt meestal niet in zijn geheel gebruikt, maar gescheiden in verschillende componenten, zoals rode bloedcellen, plasma en bloedplaatjes. Elk van deze componenten heeft zijn eigen bewaartijd en vereisten.

Rode bloedcellen: Deze hebben een houdbaarheid van 42 dagen wanneer ze bij een temperatuur tussen de 2°C en 6°C worden bewaard. Dit is het meest gebruikte bloedproduct en wordt vaak nodig bij patiënten die veel bloed hebben verloren door trauma of een operatie.

Bloedplaatjes: Bloedplaatjes worden bij kamertemperatuur bewaard en hebben een kortere houdbaarheid, namelijk 5 tot 7 dagen. Ze worden vaak gebruikt bij patiënten met bloedingsstoornissen of die chemotherapie ondergaan.

Plasma: Plasma kan worden ingevroren bij temperaturen van -18°C of lager, wat de houdbaarheid verlengt tot 12 maanden. Plasma wordt voornamelijk gebruikt om de bloedstolling te ondersteunen en kan ook worden gebruikt om eiwittekorten aan te vullen.

De verschillende opslageisen betekenen dat bloedcomponenten niet altijd op dezelfde manier worden behandeld en dat hun houdbaarheidsdata strikt gevolgd moeten worden om te zorgen dat alleen veilig en effectief bloed aan patiënten wordt toegediend.
2. Wat Gebeurt Er Als Donorbloed Niet Wordt Gebruikt?

Bloed en bloedproducten die na de houdbaarheidsdatum komen te vervallen, worden niet meer gebruikt voor transfusie. Dit gebeurt vaak met bloedplaatjes, aangezien deze een korte houdbaarheid hebben. Bloed dat niet op tijd wordt gebruikt, wordt vernietigd, zodat het geen risico vormt voor patiënten.

Daarnaast kan het voorkomen dat er onverwachte tekorten zijn aan bepaalde bloedcomponenten, zoals bloedplaatjes, vanwege de beperkte houdbaarheid en de fluctuerende vraag. Daarom is het belangrijk voor ziekenhuizen en bloedbanken om hun voorraden voortdurend te monitoren en nieuwe donaties aan te moedigen, vooral in periodes waarin de vraag toeneemt, zoals in de wintermaanden of bij noodsituaties.

Er zijn ook gevallen waarin donorbloed dat niet direct wordt gebruikt voor patiënten, maar nog steeds binnen de houdbaarheid valt, wordt bewaard voor toekomstig gebruik. Dit kan bijvoorbeeld in geval van geplande operaties of wanneer er specifiek bloed vereist is voor een patiënt met een zeldzame bloedgroep. Het efficiënte beheer van bloedvoorraad is daarom een essentieel onderdeel van de zorginfrastructuur.
3. Nieuwe Innovaties in de Bloedverwerking en -bewaring

De afgelopen jaren zijn er verschillende innovaties geweest die de houdbaarheid en efficiëntie van donorbloed verbeteren. Eén van de belangrijkste ontwikkelingen is het gebruik van verbeterde opslagtechnieken. Voor bloedplaatjes worden bijvoorbeeld nieuwe toevoegingen onderzocht die de houdbaarheid verlengen, waardoor ze langer bruikbaar blijven. Dit kan helpen om de verspilling van bloedproducten te verminderen en het risico op tekorten te verlagen.

Daarnaast wordt er steeds meer gewerkt met geavanceerde technieken om het bloed voor langere tijd te bewaren, zoals cryopreservatie. Dit houdt in dat bloedcomponenten, zoals plasma, bij zeer lage temperaturen worden bewaard om hun werking te behouden. Plasma kan hierdoor zelfs jaren bewaard blijven, wat het proces van voorraadbeheer verder vergemakkelijkt.

Er worden ook nieuwe methoden onderzocht om bloedproducten gezond te houden zonder dat ze direct gekoeld of bevroren hoeven te worden. Onderzoekers werken aan de ontwikkeling van kunstbloed of bloedsubstituten die een alternatief kunnen bieden voor het tekort aan donorbloed en de afhankelijkheid van menselijke bloeddonaties kunnen verminderen.
4. Bloeddonatie en -gebruik in Noodsituaties

In noodsituaties, zoals bij natuurrampen, massale ongevallen of andere crises, kan er een verhoogde vraag naar bloed ontstaan. Dit verhoogt de druk op bloedbanken om snel en efficiënt bloed in te zetten, vooral wanneer de houdbaarheid een rol speelt. Daarom worden donorbloed en bloedproducten in dergelijke situaties vaak zo snel mogelijk afgenomen en gebruikt.

Tijdens dergelijke crisissituaties worden er zelfs spoeddonaties georganiseerd om snel een voorraad op te bouwen. Donoren worden dan aangespoord om bloed te doneren, zodat ziekenhuizen snel kunnen reageren op een plotselinge toename van de vraag.
5. Duurzaam Beheer van Donorbloed: De Rol van Donoren

Donoren spelen een sleutelrol in het beheer van de bloedsystemen. Als donoren regelmatig bloed geven, kunnen bloedbanken de voorraden constant aanvullen en het risico op verspilling verminderen. Dit is vooral belangrijk omdat de vraag naar bloed vaak onvoorspelbaar is en het soms weken duurt om voldoende voorraad op te bouwen voor specifieke operaties of behandelingen.

Donorbloed is een waardevolle hulpbron, en het juiste beheer ervan, van de donatie tot de uiteindelijke transfusie, is cruciaal voor het succes van medische behandelingen. Door donoren te motiveren en te informeren over de noodzaak van bloed, kunnen we helpen om het bloednetwerk effectief te onderhouden.
6. Conclusie: Bloedbeheer en de Toekomst van Donorbloed

Hoewel de houdbaarheid van donorbloed beperkt is, wordt de effectiviteit van de opslag- en transfusieprocessen continu verbeterd door innovaties in de bloedverwerkingsindustrie. Nieuwe technieken zorgen voor een grotere flexibiliteit in het gebruik van bloed, en bloedbanken doen er alles aan om te zorgen dat het beschikbare bloed optimaal wordt benut.

Donorbloed zal altijd een essentieel onderdeel blijven van de gezondheidszorg, en met de voortdurende verbetering van de processen kunnen we erop vertrouwen dat het op een veilige en efficiënte manier wordt beheerd. Het is van groot belang dat we, als samenleving, blijven bijdragen aan het doneren van bloed om het systeem draaiende te houden, zodat we levens kunnen redden wanneer dat het meest nodig is.